De basis voor onjuist medisch handelen waarbij het sprake is van een medische fout of medische misser is de wet op de geneeskundige behandelingsovereenkomst WGBO. Deze wet regelt de geneeskundige behandelovereenkomst tussen de patiënt en de arts, verpleger of paramedische hulpverlener.
Deze wet bevat regels waar zorgverleners zich aan moeten houden: recht op privacy, recht op een second opinion, recht op inzage in het medisch dossier, recht op vertegenwoordiging, recht op informatie en recht op toestemming voor een medische behandeling. Maar er zijn niet alleen rechten voor een patiënt.
Wet op de geneeskundige behandelingsovereenkomst WGBO
Een patiënt heeft ook plichten. Degene die zorg verleend moet door de patiënt goed worden ingelicht, eerlijk en volledig. Een patiënt mag de medische situatie niet anders voorstellen dan het is. Een patiënt heeft ook de plicht om adviezen van de zorgverlener op te volgen. En natuurlijk heeft de patiënt als plicht dat de zorgverlener betaald wordt voor zijn werkzaamheden, vaak via de zorgverzekering. Elke keer als een patiënt hulp vraagt aan één van deze zorgverleners ontstaat deze overeenkomst automatisch.
Bescherming privacy van de patiënt
Zorgverleners dienen te allen tijde vertrouwelijk met de medische gegevens van de patiënt om te gaan en de privacy van de patiënt te beschermen. Dit is een belangrijk recht en daarom ook terug te vinden in artikel tien van de Grondwet. De arts, verpleegkundige of andere zorgverlener mag geen enkele medische informatie geven aan anderen dan de patiënt zelf, ook niet aan familieleden, als de patiënt daar niet uitdrukkelijk zijn toestemming voor heeft gegeven.
Na het overlijden van de patiënt blijven de privacy regels van kracht. Ook mogen medische handelingen niet door anderen dan de zorgverlener worden bijgewoond zonder toestemming van de patiënt zelf. Privacy is een belangrijk recht voor een patiënt in de geneeskundige behandelingsovereenkomst.
Toestemming is altijd vereist
Voor alle behandelingen, operaties, onderzoeken en testen is van toepassingen dat de patiënt toestemming moet geven om deze te doen. Of er een test, operatie, onderzoek of andere behandeling plaatsvindt bepaald de patiënt zelf en kan altijd weigeren of een eerdere toestemming weer ongedaan maken. Bij flink ingrijpende medische behandelingen wordt de patiënt als extra bevestiging van de geneeskundige behandelingsovereenkomst dan ook uitdrukkelijk om toestemming gevraagd.
Recht op informatie in geneeskundige behandelingsovereenkomst
Een patiënt heeft altijd recht op goede informatie van de behandelaar, in duidelijke taal. Informatie over de aandoening, de voorgestelde behandeling, de gezondheidstoestand, de risico’s en gevaren van de behandeling en mogelijke alternatieven. Duidelijk en in begrijpelijke taal uitgelegd en al dan niet schriftelijk om de informatie nog een keer goed na te lezen. Dit alles met de opzet om de patiënt, samen met de zorgverlener, te laten beslissen wat er gaat gebeuren. Dit kan alleen als de patiënt voldoende informatie heeft gekregen en deze ook begrijpt.
Ook in situaties waarbij de patiënt informatie verteld moet worden die erg schokkend is, moet de patiënt juist en volledig geïnformeerd worden. Maar een patiënt heeft ook het recht om informatie niet te willen horen. In dat geval krijgt de patiënt deze informatie van ook niet.
Inzage in het medisch dossier
Patiënten hebben het recht om hun medisch dossier in te zien. Behalve de zorgverlener mag niemand anders het dossier van de patiënt inzien, behalve als er expliciete toestemming van de patiënt zelf is. Ook heeft de patiënt recht op een kopie van het medisch dossier. Hier mag de zorgverlener een klein bedrag voor vragen. Een medisch dossier kan altijd worden ingezien en kan altijd worden opgevraagd door de patiënt. Een medisch dossier dient 15 jaar bewaard te worden, waarna het dossier vernietigd dient te worden.
Bijhouden van het medisch dossier
Elke zorgverlener dient van elke patiënt een dossier bij te houden. Een belangrijk onderdeel van het dossier zijn:
- de bevindingen van de zorgverlener over de onderzoeken,
- de diagnose,
- de behandeling en de voortgang daarvan,
- de verslagen van de operaties en behandelingen,
- laboratorium uitslagen,
- echofoto’s,
- röntgenfoto’s,
- rapporten van de hoofdbehandelaar en andere hulpverleners en deskundigen.
Per behandeling verschillen de gegevens die moeten worden opgenomen. Aantekeningen horen niet in het dossier thuis. Doet een behandelaar dit wel dan behoren de aantekeningen ook tot de geneeskundige behandelingsovereenkomst en daarmee tot het inzagerecht van de patiënt. Als de zorgverlener de gegevens uit het dossier anonimiseert, bijvoorbeeld voor wetenschappelijk onderzoek, mogen de gegevens langer dan de verplichte 15 jaar worden bewaard. Ook kan de bewaartermijn, als uitzondering op de geneeskundige behandelingsovereenkomst, worden verlengd als er sprake is van een erfelijke aandoening of dat er een juridisch procedure loopt waarbij het medisch dossier van belang is.
Geneeskundige behandelingsovereenkomst is dwingende wetgeving
Deze geneeskundige behandelingsovereenkomst wet is een zogenaamde dwingende wet waardoor er geen andere overeenkomsten of afspraken gemaakt kunnen worden die in strijd zijn met deze wet. Elke arts, verpleegkundige, tandarts, verloskundige, fysiotherapeut, psycholoog, etc., moet zich aan deze geneeskundige behandelingsovereenkomst wet houden en kunnen met de patiënt niet iets anders afspreken.