Immateriële schade

U heeft een ongeval gehad. U heeft daarbij niet alleen materiële schade opgelopen, maar ook immateriële schade. Psychische schade door de gevolgen van de pijn, het verdriet en het verminderde plezier in het leven na het ongeluk. U wilt hiervoor ook een schadevergoeding claimen.

Wat is immateriële schade? Immateriële schade is alle psychische-, emotionele-, en geestelijke schade door pijn, verdriet of verminderde levensvreugde als gevolg van een ongeval. Een schadevergoeding voor immateriële schade wordt een vergoeding voor ‘ander nadeel’ of smartengeld genoemd.

Een slachtoffer van een ongeval waar een ander aansprakelijk voor is, heeft recht op vergoeding van alle schade. Een slachtoffer mag er niet op achteruit gaan en dient middels een letselschade vergoeding ‘in dezelfde toestand’ van voor het ongeval te komen. Het slachtoffer mag niet alleen niets aan vermogen inleveren, maar ook de gederfde levensvreugde moet financieel gecompenseerd worden.

U heeft na een ongeval niet alleen materiële schade omdat u te maken krijgt met allemaal extra te maken onkosten en verminderde inkomsten. U bent benadeeld omdat u bijvoorbeeld:

• parkeergeld bij het ziekenhuis moet betalen,
• minder inkomen heeft omdat u tijdelijk arbeidsongeschikt bent,
• een eigen bijdragen heeft voor uw medicatie.

U krijgt ook te maken met immateriële schade. Emotionele letselschade omdat u psychisch en emotioneel lijdt aan de gevolgen van uw letsel door bijvoorbeeld:

• schaamte voor de zichtbare en lelijke littekens,
• verdriet door de angstgevoelens,
• de favoriete hobby waarmee u moet stoppen.

Niet alleen materiële schade moet worden vergoed, maar ook immateriële schade als gevolg van het ongeval dient financieel te worden gecompenseerd. Maar wanneer heeft u recht op een smartengeld vergoeding? Hoeveel aan immateriële schadevergoeding kunt u krijgen? Hoe berekent u het bedrag aan smartengeld waar u recht op heeft?

Recht op schadevergoeding immateriële schade

Wettelijk is het recht op een vergoeding voor immateriële schade geregeld in artikel 6:101 lid 1 sub b van het Burgerlijk Wetboek. Een schadevergoeding voor immateriële schade is bedoeld ter compensatie van door het ongeval opgelopen:

• pijn,
• verdriet,
• verminderde levensvreugde.

Om voor een vergoeding in aanmerking te komen dienen er aan een aantal voorwaarden voldaan te zijn:

• er dient een wederpartij te zijn die aansprakelijk is voor de door u opgelopen letselschade,
• de aansprakelijkheid van de wederpartij moet met bewijzen onderbouwd kunnen worden,
• er dient een aantoonbaar verband te zijn tussen uw verminderde levensvreugde en het ongeval.

Opgelopen psychische en emotionele schade wordt ook wel verlies aan levensvreugd of immateriële schade genoemd. Als deze immateriële schade wordt gecompenseerd door een schadevergoeding dan wordt dit een smartengeld uitkering genoemd. Het is een vergoeding voor de geleden en de nog te lijden smart.

Het recht op een schadevergoeding voor immateriële schade is alleen van toepassing op het slachtoffer zelf. Familieleden of vrienden die ook heel veel pijn, verdriet en leed door het ongeval kunnen ervaren, komen niet in aanmerking voor een vergoeding van hun immateriële schade.

Als uw partner of uw kind ernstig letsel oploopt door een ongeval, of mogelijk zelfs komt te overlijden, dan heeft u geen recht op een smartengeld vergoeding. Smartengeld is uitsluitend voor het slachtoffer zelf.

Voor deze vorm van geestelijke schade voor de gederfde en nog te derven levensvreugd komt alleen de getroffene in aanmerking voor een eventuele vergoeding in de vorm van smartengeld. Alleen in bijzondere omstandigheden, bij een heel ernstige gebeurtenis kan iemand anders dan de getroffene recht hebben op een vergoeding voor de shockschade.

Een vergoeding van de immateriële schade wordt gegeven naast een vergoeding voor de materiële schade. Een letselschade uitkering kan dus bestaan uit een schadevergoeding en een smartengeld uitkering. Om te bepalen hoe hoog het bedrag is van de smartengeld uitkering die de immateriële schade moet compenseren dient de ANWB Smartengeld gids als leidraad.

Voorbeelden van immateriële schade of psychische schade

Wanneer heeft u te maken met verminderde levensvreugde door de gevolgen van uw letsel? Wanneer komen pijn en verdriet voor een vergoeding in aanmerking? U heeft recht op een smartengeld uitkering als u te maken hebt met gederfde levensvreugd. Uw kwaliteit van leven is door pijn, verdriet en minder plezier in het leven afgenomen.

Voorbeelden van geestelijke-, emotionele-, en psychische schade waar u een smartengeld vergoeding voor zou kunnen claimen zijn:

• zichtbare en lelijke littekens in het gezicht waar u zich aan ergert, door de gevolgen van een aanrijding,
• extreme gevoelens van angst als u een hond tegenkomt op straat door de hondenbeet,
• verdriet omdat u door uw rolstoel niet meer kunt voetballen met uw zoontje waar u altijd veel plezier aan beleefde,
• pijn elke keer als u weer geopereerd moest worden als gevolg van het opgelopen letsel,
• sterke gevoelens van teleurstelling omdat u geen sociale contacten heeft door uw cognitieve stoornis,
• verdriet omdat u sinds het bedrijfsongeval te maken heeft met heftige nachtmerries,
• angst, ontstaan door de aanrijding, als u op de fiets zit en de weg moet oversteken,
• verdriet omdat u door uw whiplash niet meer kunt tennissen, wat u altijd zo graag deed,
• pijn door de herhaalde operaties door de plastisch chirurg vanwege de misvorming in uw gezicht,
• verdriet door de verminderde kans op het vinden van een partner door uw amputatie,
• het langdurige leed na het ongeval en tijdens het revalidatieproces,
• het ongemak omdat u niet alles meer kunt zoals voor het ongeval,
• de niet bepaald sierlijke littekens op zichtbare delen van uw huid,
• blijvende lichamelijke beperkingen waardoor u elke dag ongemak ervaart,
• psychische klachten die maar niet weg gaan,
• het einde van uw geliefde hobby omdat u dat niet meer kunt uitoefenen,
• het stoppen met uw baan omdat u niet meer kunt functioneren als voorheen,
• gevoelens van verdriet en eenzaamheid omdat sociale contacten niet meer mogelijk zijn als voor het ongeval.

Dit zijn maar enkele voorbeelden van immateriële schade. In al deze gevallen lijdt u emotioneel en heeft u immateriële schade opgelopen. Het ongeval heeft u leed bezorgd. Leed dat gecompenseerd moet worden met een financiële vergoeding. Maar hoe wordt verminderde levensvreugde nu gecompenseerd. Welk bedrag compenseert schaamte voor littekens of verdriet voor het moeten opgeven van een hobby?

Bereken vergoeding voor immateriële schade

Hoe nu deze immateriële letselschade berekenen? Hoe vertaal je verdriet, pijn, angst, teleurstelling en ander leed in een geldbedrag? Wat is verminderde levensvreugde waard? Smart is niet met bonnetjes of rekeningen aan te tonen. Hoe moet het bedrag voor de door u opgelopen immateriële schade worden bepaald?

Er zijn twee methoden die worden gebruikt bij het berekenen van de smartengeld vergoeding:

1. weging van een aantal persoonlijk factoren,
2. referentie case uit het verleden.

De bedragen die voor compensatie van al het leed moet zorg dragen, zijn niet al te hoog. Het valt slachtoffers vaak tegen hoeveel ze aan letselschade bedragen voor geestelijke schade krijgen.

1. Berekening met persoonlijke factoren

Rechters wegen een aantal factoren om tot een schadebedrag te komen. Hierbij wordt gekeken naar de impact die het opgelopen letsel heeft op het leven van het slachtoffer. Het soort letsel en de ernst daarvan zijn hierbij de belangrijkste factoren. Factoren die worden meegenomen bij bepaling van de schade zijn:

• Leeftijd

Het maakt uit of u in de bloei van uw leven zit of dat u al op leeftijd bent. Hoe lang moet u de emotionele nadelen van het letsel ondervinden.

• Duur van het herstel

Bent u in enkele maanden geheel herstelt of duurt het maanden voordat uw medische eindtoestand is bereikt.

• Ernst van het letsel

Heeft u een beschadiging aan uw rugwervel en moet u in uw rolstoel verder leven of is uw vinger geamputeerd.

• Welk letsel

Hoe ernstig is het letsel. Heeft u een dwarslaesie en bent u halfzijdig verlamd of heeft u een litteken overgehouden aan het ongeval.

• Rest pijn

Zult u helemaal pijnvrij worden of zal u in de toekomst altijd te maken blijven houden met pijnklachten.

• Einde liefhebberijen

In welke mate zal u hobby’s, liefhebberijen of uw favoriete sportactiviteiten moeten stopzetten.

• Opname ziekenhuis

Moest u worden opgenomen in het ziekenhuis of in een revalidatiecentrum en hoe lang duurde dit.

• Hulp van anderen

Kunt u zelfstandig leven of heeft u de hulp van anderen nodig, bijvoorbeeld bij het aankleden of het huishouden.

• Restbeperkingen

Krijgt u te maken met blijvende restbeperkingen, zal u nooit meer genezen van uw aandoening.

• Beperking werkzame leven

Zal het letsel u in de toekomst beperken in uw carrière en loopbaanmogelijkheden.

• Arbeidsongeschiktheid

In welke mate zal u in de toekomst uw werk nog kunnen oppakken en hoe lang blijft u arbeidsongeschikt.

• Zwaarte medische behandeling

Hoe zwaar is uw medische behandeling en hoe lang heeft dit geduurd, heeft u veel operaties moeten ondergaan en had u veel pijn.

• Zichtbare gevolgen

Heeft u blijvende en zichtbare gevolgen van het ongeval, zoals littekens of amputatie, en wat betekent dit voor uw sociale leven.

• Pijn tijdens herstel

Heeft u veel pijn ondervonden tijdens uw revalidatie en met het herstel van uw aandoening.

Een weging van alle factoren samen zal resulteren in een geldbedrag. Een schadevergoeding wat uw immateriële schade zal moeten compenseren. Naast deze methode van bepaling van het smartengeld bedrag, kan er ook gekeken worden naar gelijksoortige cases uit het verleden waar al eerder een schadebedrag voor is uitgekeerd. Het vergelijken met een gelijksoortige case uit een eerdere rechtszaak is een beproefde methode om redelijk op voorhand de smartengeld vergoeding te berekenen.

2. Bepaling smartengeld met referentie case

De ANWB Smartengeldgids biedt hiervoor houvast. In deze Smartengeldgids worden alle uitspraken in smartengeldzaken gepubliceerd. Door een case te zoeken die zich al eerder heeft voorgedaan, en op grote lijnen gelijksoortig is aan die van het slachtoffer, wordt het smartengeldbedrag bepaald.

De hoogte wordt over bepaald door een in de ANWB Smartengeld gids beschreven gelijksoortige case. Alle door de rechters ooit uitgekeerde vergoedingen voor emotioneel leed staan in deze gids.

Een door rechters, aansprakelijkheidsverzekeraars, letselschade advocaten en experts gebruikte methode om een schadevergoeding voor emotionele schade te bepalen. Een gelijksoortige case die zich in het verleden al eerder heeft voorgedaan wordt opgezocht en het schadebedrag wordt overgenomen.

In deze ANWB gids staan de letsels onderverdeeld naar:

• voet letsels en been letsels,
• bekken letsels, beschadigingen van de inwendige organen, heupletsels,
• whiplashes,
• hersenletsels, hoofd letsels, zenuwletsels en psychische schades,
• oogletsels,
• geslachtsorganenletsel,
• letsel aan de neus, verlies van reuk en smaak,
• schouderletsels, borstkas letsels en wervelkolom letsels,
• hand letsels en arm letsels
• mondletsels en spraakvermogen belemmeringen,
• ontsieringen van het lichaam,
• letsels aan het oor.

Er wordt bij de bepaling van de immateriële schade (smartengeld) gekeken naar het soort letsel:

• spraakvermogen belemmerd,
• mondletsel,
• heupletsel,
• hoofdletsel,
• beschadiging van de inwendige organen,
• wervelkolom letsel,
• hersenletsel,
• whiplash problemen,
• letsel aan borstkas,
• niet meer functionerende reukorganen en smaakorganen,
• schouder letsels,
• zenuwschade,
• oorletsel,
• arm-, been-, hand-, voetletsel,
• psychische schade.

Bij de bepaling van de immateriële schade neemt de rechter ook de omstandigheden in overweging.

• Hoe beperkt bent u geworden in het uitoefenen van uw hobby’s?
• Hoe ernstig zijn de littekens en de blijvende afwijkingen?
• Lijdt u schade doordat u niet meer of gedeeltelijk niet meer kunt werken of studeren?
• Hoe lang duurt het herstellen voor u en hoe moeilijk is dat voor u?
• Hoe lang duurt de revalidatie of de opgenomen periode in het ziekenhuis?
• Hoe ingrijpend zijn de medische behandelingen voor u?
• Wat is uw leeftijd?

De ANWB gids methode geeft uw letselschade advocaat of letselschade bureau de gelegenheid op voorhand een goede inschatting te maken hoe hoog de schadevergoeding voor uw immateriële schade zal zijn.

Een smartengeld uitkering is vaak niet erg hoog. Dit in tegenstelling tot bijvoorbeeld de Verenigde Staten waar enorm forse bedragen aan immateriële schadevergoedingen worden uitgekeerd. De bedragen in Nederland en België zijn vaak meer symbolisch en weerspiegelen in waarde zelden de emotionele geleden schade.

12 Schadevergoeding voorbeelden van immateriële schade

Bekijk onderstaande 12 schadevergoedingen voorbeelden voor immateriële schade.

Voorbeeld 1: hondenbeet
Vergoeding: € 454,-

Man van 67 jaar wordt door een loslopende hond in zijn voet gebeten. Man is vanwege ontstekingen twee weken met hoge koorts in het ziekenhuis opgenomen geweest. Daarnaast heeft de man een angststoornis opgelopen voor honden die los lopen.

Voorbeeld 2: aanrijding
Vergoeding: € 11.345,-

Man van 58 is op zijn bromfiets aangereden omdat een auto hem geen voorrang verleende. Hierbij liep de man ernstige verwondingen op aan arm, schouder, enkel en voet. In het ziekenhuis opgenomen geweest en heeft daar veel medische behandelingen moeten ondergaan. Gevolg is een functieverlies van de linkerarm en rechterbeen van 20%. De man is afhankelijk geworden van hulp in de huishouding en is niet meer in staat om op zijn bromfiets te rijden.

Voorbeeld 3: op fiets aangereden
Vergoeding: € 31.765,-

Man van 28-jaar is op de fiets door een auto aangereden en heeft hierdoor enkele weken in coma gelegen. De gevolgen waren een blijvende persoonlijkheidsverandering die tot blijvende beperkingen heeft geleid. Beperkingen alsvhet gaat om werk en zijn dagelijks leven. Dit heeft geresulteerd in een invaliditeit van 60%.

Voorbeeld 4: bedrijfsongeval
Vergoeding: € 45.378,-

Een band schiet op het werk tegen het rechter oog van een 37-jarige werknemer. Het gevolg is een beschadiging van de oogbol met bijna totaal functieverlies tot gevolg. De man zijn ander oog was al slecht, waardoor hij  na het ongeval met twee slechte ogen zit. De man is voor 65% invalide geworden, arbeidsongeschikt geraakt en heeft al zijn hobby’s moeten opgeven.

Voorbeeld 5: arbeidsongeval
Vergoeding: € 17.500,-

Man heeft op zijn werk lange tijd zonder gehoorbescherming in het lawaai van een zagerij  gewerkt. Hierdoor ernstige gehoorschade opgelopen. Continu oorsuizen en hoge fluittonen in zijn oor. Slaapt hierdoor slecht. Overgevoelig voor harde tonen geworden. Nagenoeg geheel arbeidsongeschikt geworden.

Voorbeeld 6: ongeval op het werk
Vergoeding: € 1.134,-

Verpleegkundige legt in het ziekenhuis een kruik onder de rug van een 85-jarige vrouw die pijn in haar rug had. Toen de pijn alleen maar toenam, bleek de kruik voor ernstige blaren op de rug te zorgen. Omdat de vrouw niet van pijnstillers gebruik mocht maken, heeft ze 14 dagen langer in het ziekenhuis moeten liggen.

Voorbeeld 7: aanrijding van achteren
Vergoeding: € 6.807,-

Een 41-jargie vrouw is voor het stoplicht van achteren aangereden. Het gevolg: nekklachten, schouderklachten en schade aan de wervelkolom. Niet goed meer kunnen tillen, wandelen lukt niet langer dan een half uur en ze heeft hulp in de huishouding nodig.

Voorbeeld 8: aangereden op motor
Vergoeding: € 90.756,-

Een 25-jarige man is op zijn motor aangereden door een auto. Het gevolg was dat de man met diverse verwondingen in het ziekenhuis belandde, waaronder een dwarslaesie. Naast diverse ernstige letsels een algehele verlamming niveau Th-4. Rechter heeft bij de vergoeding voor de immateriële schade er rekening mee gehouden dat de man pas 25 jaar oud is.

Voorbeeld 9: auto-ongeluk
Vergoeding: € 3.000,-

Een man wordt frontaal in zijn auto aangereden door een tegenligger die probeerde in te halen. De man is 3% invalide geraakt. Beperkt in zijn arbeidsmogelijkheden en zelfwerkzaamheid. Kan nog wel het één en ander zelf doen.

Voorbeeld 10: in file aangereden
Vergoeding: € 6.000,-

Stilstaand in de file van achteren aangereden en daarbij een whiplash opgelopen. Diverse whiplash gerelateerde aandoeningen. Pas na drie jaar weer volledig arbeidsgeschikt. Kan zijn hobby motorrijden niet meer uitoefenen. Invaliditeit is vastgesteld op 5%.

Voorbeeld 11: gevallen
Vergoeding: € 2.500,-

Een 9-jarige jongen is in een pretpark van een schommel gevallen. De schommel bleef tegen de heup van de jongen aanbotsen. Bekken op drie plekken gebroken. Negen dagen in het ziekenhuis moeten verblijven en een aantal weken revalidatie. Is dat jaar op school blijven zitten.

Voorbeeld 12: medische fout
Vergoeding: € 13.613,-

Twee keer hebben dokters een verkeerde diagnose gesteld bij een vrouw met een ontsteking aan haar vinger. Door de foutieve diagnoses is de behandeling te laat gestart waardoor de vrouw haar vinger geamputeerd moest worden. Omdat de kans op herstel 60% zou zijn geweest bij een juiste diagnose, is de immateriële schade vastgesteld op 60% van het totale bedrag.

De uitkering van de smartengeld vergoeding

Vanaf de dag van de gebeurtenis heeft u letselschade. Vanaf deze dag gaat ook de wettelijke rente lopen. Reden dat de tegenpartij vaak al voorschotten van de mogelijke smartengeld uitkering uitbetaald. Omdat een letselschade zaak nog wel eens een tijd in beslag kan nemen zou de rente anders veel te veel oplopen.

Over de letselschade uitkering die u krijgt voor uw immateriële schade hoeft u geen inkomstenbelasting te betalen. De belastingdienst ziet dit niet als inkomsten. Ook hoeft u deze schadeloosstelling ook niet te delen met uw partner als u gaat scheiden. Het is een persoonsgebonden uitkering die niet wordt meegenomen in de huwelijkse boedel.

Neem altijd contact op met een dokter bij psychische schade

Een hoop mensen onderschatten de emotionele en psychische schade bij een ernstige gebeurtenis. In eerste instantie gaat alle aandacht uit naar het lichamelijk letsel en het lichamelijk herstel. Maar ook van psychische en emotionele klachten kunt u veel en structureel schade oplopen. Het is daarom altijd raadzaam om direct een dokter te bezoeken bij psychische klachten. Ook dit is letselschade. Uw letselschade advocaat of letselschade expert kan u informeren over de schadevergoeding.

Veel gestelde vragen over immateriële schade